Örümcem maymunu (ateles)

«Örümcek maymun» Yeni Dünya cambazlarının şampiyonudur. Hafif ve ince vücudu uzun ve örümceğimsi bacakları ve cisimleri kavramaya bütün maymunlarınkinden daha elverişli olan son derece uzun kuyruğu dolayısıyla derhal tanınır.
Örümcek maymun'un kuyruğundan bahsetmeye değer. Yirmi üç omurdan meydana gelen bu kuyruk 60 santim uzunluğunda yani hayvanın yuvarlak kafası ve kısa vücudunun toplamından biraz daha uzundur. Son derece hisli olup ucu çıplaktır ve dokunduğu her şeyi sıkıca kavrayabilir. Bu kuyruğa bir beşinci el demek doğru olur. Maymun bu harikulade kuyruğuyla dallara asılınca dört eli serbest kalır. Bu kuyruk aynı zamanda hayvanın elleriyle uzanamayacağı meyvaları koparmasına da yarar.
Örümcek maymun normal olarak dalların üst yüzlerinde dört ayak üzerinde dolaşır ve kuyruğunu sırtının üzerinde taşır. Üstünde bulunduğu daldan bir başkasına geçmek istediği vakit bu dala kuyruğu ile asılır ve böylece sallanarak öbür dalı yakalar.
9 Metre öteye sıçrar:
Örümcek maymun'un kolları bacaklarından uzun elleri ise hemen hemen ayakları kadardır. Paşparmağı olmadığı için cisimleri kavramada ellerinin bu maymuna faydası olmaz. Fakat sıçramada üzerine yoktur. Örümcek maymun bir sıçrayışta 9 metre öteye fırlayabilir veya kendini 6 metreden aşağı bırakabilir. Ağaçların arasındaki normal hızı saatte 6-7 kilometredir. Pek az maymun çeviklik yönünde onunla boy ölçüşebilir.
Klan hayvanı olan örümcek maymunlar küçük gruplar halinde yaşarlar. Bu sürüler meselâ birkaç dişi ile yavruları bir erkekle birkaç dişi ve yavruları veya sadece erkeklerden ibaret bir grup olabilir. Bekârlar sürüsü çok kere on maymundan meydana gelir. Küçük sürüler bazen birleşip otuz otuz iki üyelik erkekli ve dişili bir takım haline gelirler.
Örümcek maymunların başlıca yiyeceği meyva ise de az olaraktan kuş çiçek ve böcek de yer. Bazen sığ sulara girerek balık tutar. En hareketli zamanı sabah erken ve akşamleyin güneş batarkendir. Bir bölgede yiyecek azalmaya yüz tutarsa koloni başka yere göç eder.
Yüzünde hüzünlü bir ifade olan örümcek maymun sevimli ve zeki sayılabilecek bir yaratıktır. Fakat yabancılardan pek hoşlanmaz. 4 veya 5 kilo ağırlığında kuru dalları altından geçen turistlerin başına attığı görülmüştür.

Örümcek maymun'larda aile hayatı:
Örümcek maymun'un belli bir çiftleşme zamanı yoktur. Fakat yılın bazı mevsimlerinde öbür maymunlarla kıyaslanırsa daha fazla yavru dünyaya gelebilir! Yavru örümcek maymun hayatının ilk ayında annesinin karnının üzerinde yoeluluk eder. Bundan sonra annesinin sırtına geçer. Bu gezintiler esnasında yavru kuvruğunu annesininkine dolar.
Anneler yavrularına çok dikkat ederler. Tehlike halinde dişi dal üzerinde dinlenen bebeğini yakalayıp sırtının üzerine yerleştirir ve uzağa kaçırır. Yavrular on aylık oluncaya kadar anneye muhtaçtır.
Örümcek maymun soydaşlarına yardım eder. Bir keresinde beş arkadaşının bulunduğu sarmaşığın ucunu tutarak o maymunların kendi bulunduğu ağaca geçmelerini sağlamıştı. Onun yardımı olmasaydı öbür beş maynum bu işi başaramayacaklardı.
Genç örümcek maymunlar oyundan pek hoşlanırlar. Bu oyunların başlıcası da güreştir. Oyuna başlarken kuyruklarından bir yere asılırlar. Bazen dört maymunun bu vaziyette oynaştıkları görülür.
Güney Meksika ile Bolivya arasındaki bütün tropikal ormanlarda örümcek maymunlara rastlanır. Değişik türler birbirlerine çok benzerler. Kimi tamamen siyah kiminin kaba ve yünümsü kürkü altın sarısı yahut kızıl kahverengidir. Brezil ya'nın aile adı «Brachyteles» olan yünlü örümcek maymunu «miriki» de birçok bakımlardan onlara benzer. Yalnız bu maymunun renkleri ötekiler kadar parlak değildir; kızınca yüzünün parlak kırmızı rengi büsbütün koyulaşır.
«Yünlü maymun» (Lagothrix) bunlardan çok farklıdır. Yeni Dünya'nın en büyük maymunlarından olan bu sevimli yaratığın gayet sık yünümsü bir kürkü ve tepesinde fırça gibi kılları olan mermi biçiminde bir kafası vardır. Tabiat bilgini Darwin onu insana çok benzetmiştir. Yünlü maymun Yukan Amazon havzasında yaşar ve bura yerlileri tarafından eti için çok avlanır. Ayaklarını bir dala uzun kuyruğunu ise başka bir dala bağlamak suretiyle kendini hamak şekline sokarak dinlenir. Bazen de kuyruğundan asılarak ağaçların arasında sallanır.